Dümenden UX
I-Methodology ile Kutunun Dışında Tasarlayın!
1 Oca 2024
Tasarım süreçlerinizde çalıştırabileceğin birçok kavram ve prensip var. Farkında olarak ya da olmayarak bu süreçlerden bazılarını kullanıyor olma ihtimalin çok yüksek.
Design Thinking / Tasarım Odaklı Düşünce
101 seviyesinde popüler olması sebebiyle sıkça duymuş olma ihtimaliniz olan bu prensibin birçok farklı varyantı var ve genellikle 3-7 arası aşama ya da moda sahip.
Bununla birlikte tasarım ekosisteminde genellikle d.school tarafından önerilen 5 aşamalı model kullanılıyor. Design Thinking modelini baz alan üretim süreçlerinin Türk iş kültürünün bir parçası olması için farkındalığın sadece ekip içerisinde değil tüm paydaşlara yayılması çok önemli.
Fakat paydaşı dönüştürmeden önce ekibinizin dönüşmesi gerekir. Teoride her ekibin kullandığını söylediği fakat pratikte pek önemsenmeyen süreçler silsilesidir Design Thinking.
Human-Centered Design / İnsan Odaklı Tasarım
İsmi ile müsemma gibi duran bu yaklaşım, özünde tasarım odaklı düşünce ile paralel bir şekle sahip. Ve elbette keskin olmasa bile, Design Thinking ile ayrıştığı noktalar var. Aslında HCD için tasarım odaklı düşünce kavramının pre-evrimleşmiş formu da diyebiliriz. 🧐
Eft / havale ücreti almayan bankacılık ürünleri, HASO’lar, Değer teklifi satın almak yerine kiralamak olan girişimler, gıda veya enerji recycling ürünleri, fatura kesemeyen serbest çalışanlara sunulan çözümler, gibi birçok farklı konsept, HCD için iyi örnekler sayılabilir.
HCD framework, yalnızca işe yarayacağını düşündüğümüz şeyleri tasarlama tuzağı olarak tanımlayabileceğimiz ve “False Consensus Effect” denilen bir probleme de çözüm aramaktadır.
Türkiye tasarım ekosistemi için hala iddialı olan bu kavramı benimsediğini söyleyen şirketlere ama daha çok tasarımcılara (Mesela Linkedin’deki bio’suna HCD yazan bir tasarımcı 🫠) dikkat etmekte fayda var.
Heuristic Analysis & Design / Sezgisel Analiz ve Tasarım
20+20 yıllık deneyim tasarımı serüveninin “best practice” olarak sınıflandırılması ve teknolojinin birbiriyle olan iteratif ilişikisi sebebiyle oldukça popüler bir yaklaşım haline geldi.
Görünürlük, kullanıcılar için hata toleransı, esneklik ve kullanılabilirlik, destek ve dokümantasyon, tutarlılık ve birtakım başka kavramların gözetilerek sezgisel biçimde birbirine benzeşen ürünler ve kullanıcılarına tekilleştirilmiş kompakt deneyimler ortaya çıkarmak için oldukça faydalı bir bakış açısı.
Her tasarımcıdan bir noktada duyma ihtimaliniz olan “Böyle daha iyi hissettirdiği için bu şekilde tasarladım” cümlesinin temellendirildiği bakış açısı da diyebiliriz.
Bunu söyleyen tasarımcı umarım kariyerinin başlarındadır. 🤦♂️
Data-Oriented ya da Data-driven Design / Veri Odaklı Tasarım
Üzerinde çalıştığın ürün ergenlik dönemindeyse, paydaşlarından sıkça “data, datalarımız, data odaklı olmalıyız” gibi cümleler duymuşsundur/duyacaksındır. Aslında anlatmaya çalıştıkları ürününüzün evrimi ile alakalı.
Tek başına ve özellikle 0 km bir ürünün temellerini oluşturamayacak olan DOD, (saha araştırmasına bütçeniz yok ise) ürün ve hizmetinizi ölçümleyebildiğiniz müddetçe kıymetli, tasarım süreçlerinizin evrim geçirmesine olanak tanıyacak kadar önemli bir “yardımcı” kavramdır.
“Yenilikçi UX” olarak adlandırabileceğimiz ve fakat yurt dışından henüz tam olarak devşiremediğimiz bu yaklaşım, tradisyonel UX reSearch kavramlarının dışında ve salt veriyle sevişen tasarıma odaklanır.
I-Methodology / İşkembe-i Kübradan Tasarım
Şahsen en sevdiğim yaklaşım. Türkiye’de ürün tasarım süreçlerinde ve ekiplerinde en çok kullanılan yöntem sanırım bu olabilir.
Valide edilmemiş “az doğru” bilgi / veri, bol bol içgörü, yüzbinlerce kullanıcısı olan ürün için yapılan ve üzerine şiirler yazılan 20-30 kişilik kullanıcı görüşmeleri, zaten yazılan servise uydurulmaya çalışılan deneyim tasarımı ile soslanmış ürünler çıkartmak için ideal yöntemdir.
Elbette I-Methodology yöntemi ile üretilen ve geliştirilen ürünler sadece tasarım ekiplerinin beceriksizliği ile ortaya çıkmıyor. Tüm yıldızların bir araya gelmesi gibi, birlikte çalıştığınız teknoloji ekibi de yetkinlik ve vizyon açısından en az sizin kadar vasat durumda olmalı.
Ancak o zaman, deneyimi ya da ürünü değil atanan taskları öncelediğiniz, kullanıcılarınızın değil yöneticilerinizin bakış açısını ürününüze yansıttığınız işkembe-i kübradan tasarımlar üretebilirsiniz.